2037.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

 Nhiều người có thể biết, món khoai tây chiên còn có biệt danh là “French fries”, nghĩa là “món chiên của người Pháp”. Nhưng rất ít người biết, vào những năm 1700, loài cây này từng bị hoàng gia Pháp và Giáo hội cấm trồng. Khoai tây khi đó chỉ là thức ăn dành cho lợn.

Lí do? Khoai tây không phải một loài cây lương thực bản địa ở Châu Âu. Vì vậy, nó không xuất hiện trong Kinh Thánh. Vốn được người Tây Ban Nha đem về từ cuộc xâm lược Đế chế Inca của họ ở Nam Mỹ, khoai tây du nhập một cách tự nhiên vào Pháp.

Nhưng người Pháp tin rằng khoai tây đã khiến những người ăn nó mắc bệnh phong. Giáo hội thì nói Chúa không muốn con người dùng khoai tây làm thực phẩm. Cũng bởi vậy mà người dân Pháp sợ ăn khoai tây như sợ nước phép của phù thủy.

Lịch sử chỉ thay đổi sau khi Antoine-Augustin Parmentier, một dược sĩ thuyết phục được người Pháp trồng khoai tây. Ông đã phải dùng trăm phương ngàn kế, lợi dụng cả các thành viên trong hoàng gia để khiến loài cây này trở nên phổ biến.

Khi nạn đói hoành hành ở Châu Âu từ thế kỷ 16-19, cả lục địa đơn giản đã không thể tự nuôi sống mình. Cuối cùng, khoai tây đã cứu sống tất cả. Không những vậy, loài cây thần thánh của người Inca này còn đem đến sự thịnh vượng, thúc đẩy cách mạng công nghiệp, nuôi dưỡng quân đội và biến các nước Châu Âu thành những đế quốc hùng mạnh.

Ngày nay, tổng sản lượng khoai tây thu hoạch của toàn Châu Âu đạt cỡ 52 triệu tấn mỗi năm. Con số của riêng nước Pháp là 8 triệu tấn.

Câu chuyện về khoai tây bắt nguồn từ khoảng 13.000 năm trước ở Nam Mỹ, khi giống cây họ cà này còn mọc dại ở những vùng núi thuộc dãy Andes, phía nam Peru và đông bắc Bolivia ngày nay.

Về mặt địa lý, Andes không phải địa điểm có thể nuôi dưỡng một loài cây lương thực chính. Nó là dãy núi dài nhất trên hành tinh, cao hơn 6.700 m và chắn thành một dải 8.850 km bên bờ Thái Bình Dương.

Có rất nhiều núi lửa hoạt động rải rác trên dãy Andes, kết quả của những đứt gãy địa chất thường xuyên đẩy khu vực này vào tình trạng phải đối mặt với động đất, lũ quét và sạt lở. Ngay cả trong những ngày yên bình nhất, khí hậu của Andes vẫn rất khắc nghiệt để một loài cây lương thực có thể sinh sôi.

Nhiệt độ trên núi có thể dao động từ 24oC xuống mức đóng băng chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ. Không khí thì quá loãng để giữ nổi nhiệt. Ở một vùng đất như vậy, chỉ có ngô, quinoa và khoai tây mới có thể mọc được.

Người Inca là dân tộc đầu tiên thuần hóa được khoai tây và biến nó trở thành một loài cây lương thực chính. Các di tích khảo cổ cho thấy khoai tây đã được người Inca chôn cùng người chết cách đây 4.500 năm. Và những đồ gốm hình khoai tây, có niên đại 400 năm trước Công Nguyên được tìm thấy ở Peru cũng xác nhận sự sùng bái của người Inca với loài cây lương thực này.

Cũng phải, bởi nhờ có khoai tây, người Inca mới xây dựng được một đế chế hùng mạnh ở Nam Mỹ. Loại củ giàu tinh bột này đã cung cấp cho họ năng lượng để chinh phạt và thôn tính các bộ lạc xung quanh, những tộc người ăn ngô.

Người Inca cũng phát minh ra một phương pháp lưu trữ đông lạnh khoai tây, bảo vệ nó khỏi nấm mốc, chuột bọ và ngăn không cho khoai tây nảy mầm. Bằng cách này, khoai tây có thể được bảo quản trong hàng năm mà không bị mất giá trị dinh dưỡng.

Và cũng bởi vậy mà khoai tây trở thành một "đồng tiền" trong đế chế. Hoàng gia Inca có thể thu thuế từ những người nông dân bằng khoai tây, lưu trữ chúng trong các kho thực phẩm, rồi giải ngân cho các binh lính, thợ xây và nô lệ.

Trong khi người Ai Cập trồng lúa mì và lúa mạch để xây dựng lên những kim tự tháp vĩ đại, khoai tây đã giúp Đế chế Inca dựng lên những ngôi đền hoành tráng, những thành phố dát vàng lộng lẫy cho riêng mình.

Cực thịnh đến thế kỷ 15, Đế chế Inca bắt đầu suy yếu khi bước sang thế kỷ 16, đó cũng là thời điểm những người Châu Âu đầu tiên khám phá ra Châu Mỹ, giới thiệu các mầm bệnh mới vào lục địa. Sởi và đậu mùa đã lây lan từ Trung Mỹ vào Inca, gây ra những đợt dịch chết người không thể cứu chữa.

Cột mốc năm 1532 chính thức đánh dấu sự sụp đổ của đế chế, sau khi Francisco Pizarro González, một nhà thám hiểm người Tây Ban Nha mang theo 186 tùy tùng đổ bộ vào bờ biển Peru ngày nay.

Họ bắt cóc vua Atahualpa của Inca, cướp bóc mọi đền thờ và kho báu trên khắp đế chế. Sau khi đã lấp đầy cả một căn phòng với đầy vàng bạc châu báu, người Tây Ban Nha không quên ném vào xó thuyền một vài củ "nấm cục", khoai tây theo cách gọi của họ, chúng nhăn nhúm, bám đầy bùn đất trông chẳng có gì là quý giá. Vượt qua Đại Tây Dương, những củ khoai tây đầu tiên đã du nhập vào Châu Âu.

Các nghiên cứu lịch sử ước tính rằng, trong đợt cướp bóc của mình ở Inca, người Tây Ban Nha đã thu về một lượng vàng bạc tương đương với 45 triệu Euro ở thời điểm hiện tại. Nhưng ít ai có thể ngờ, thứ quý giá nhất mà họ mang về không phải là châu báu, mà lại là vài củ khoai tây bị vứt lăn lóc dưới sàn thuyền.

Từng đem đến sự cực thịnh cho Đế chế Inca, khoai tây tiếp tục "lây lan" sự thịnh vượng của nó đến cho những quốc gia ở Châu Âu, biến họ thành những đế quốc. Nhưng mọi chuyện không diễn ra đơn giản trong một sớm một chiều.

Khi được người Tây Ban Nha đem về từ Nam Mỹ, khoai tây chỉ nhận được những con mắt dè chừng. Vào năm 1570, một số nông dân Tây Ban Nha bắt đầu thử nghiệm trồng khoai tây trên quy mô nhỏ. Nhưng sau khi thu hoạch, củ của nó chủ yếu chỉ được dùng làm thức ăn cho lợn.

Cuối thế kỷ 16, khoai tây tìm được đường sang Italia. Đến đầu những năm 1600, nó đã có mặt ở Áo, Bỉ, Hà Lan, Thụy Sĩ, Anh, Đức, Bồ Đào Nha, Ireland và Pháp. Nhưng không ở đâu loài cây này được chào đón.

Có nguồn gốc từ Nam Mỹ, khoai tây tất nhiên không xuất hiện trong Kinh Thánh. Vì thế mà Giáo hội Công giáo cho rằng Chúa không muốn con người ăn khoai tây.

Hơn nữa, loài cây này có những đặc tính dị biệt hoàn toàn khác với với hiểu biết của người Châu Âu. Nó không mọc lên từ hạt, mà phát triển từ những mảnh củ.

Nếu người nông dân chôn nguyên một củ khoai xuống đất, nó sẽ mọc mầm và phát triển thành một cây khoai tây mới. Nếu họ cắt một củ ra làm tư, họ sẽ có tới bốn cây khoai con. Sự kỳ lạ này khiến khoai tây được đặt cho cái tên "táo quỷ", những quả táo nhăn nhúm sinh sôi trong lòng đất.

Một điều kỳ lạ nữa là khoai tây không hô hấp vào ban đêm. Những nhà thực vật học Châu Âu cuối cùng cũng xác định được loài cây này thuộc họ cà, một họ cây thường có độc tính. Cũng bởi vậy mà khoai tây thường bị cấm trồng hoặc chỉ được trồng giới hạn trong các vườn cây thảo dược.

Những cuộc thử nghiệm ăn khoai tây đầu tiên ở Châu Âu không mấy khi kết thúc tốt đẹp. Bởi người ta chỉ ăn những củ khoai nhộ lên khỏi mặt đất, nghĩa là khi chúng đã mọc mầm, họ thường bị ngộ độc thật. Một số nhà khoa học còn cho rằng khoai tây là nguyên nhân gây bệnh phong, chỉ vì củ của nó trông méo mó giống như những người mắc bệnh.

Denis Diderot, một triết gia người Pháp từng viết trong Bách khoa toàn thư (1751-1756), cuốn sách đầu tiên tóm tắt những tư tưởng khai sáng ở Châu Âu: "Bất kể bạn nấu nướng khoai tây như thế nào, cái rễ của của nó cũng là một loại thực phẩm bồn bột và vô vị".

Diderot coi khoai tây chỉ là một loại thực phẩm dành cho những người "ăn để sống". Những người nông dân, quân đội trong nạn đói có thể ăn khoai tây. Nó là một thứ thực phẩm gây chướng bụng, nhưng có thể cung cấp năng lượng để giúp họ sống sót.

Nạn đói, hóa ra, lại là cơ hội duy nhất giúp khoai tây có thể vươn lên cạnh tranh với lúa mì ở Châu Âu. Quay trở lại thời gian đó, đói là một thứ gì đó thường trực ở lục địa này.

Theo thống kê của nhà sử học Fernand Braudel, nước Pháp từng phải chịu đựng tới hơn 40 nạn đói trên quy mô toàn quốc, trong khoảng thời gian từ năm 1500 đến 1800. Nước Anh cũng rơi vào một tình trạng tương tự, với 17 nạn đói toàn quốc từ năm 1532 đến 1623. Cả lục địa đơn giản là không thể tự nuôi sống.

Frederick Đại đế, vua của nước Phổ, là người đầu tiên nhìn ra được tiềm năng của khoai tây trong việc chống lại nạn đói. Vào năm 1756, Frederick ban hành sắc lệnh Kartoffelbefehl, hay "Đạo luật khoai tây", bắt buộc mọi thần dân của mình phải trồng loài cây này.

Chính Frederick cũng là người phổ biến cụm từ "khoai tây" để thay cho cái tên mà những người nông dân hay gọi loại cây này là "nấm cục".

Việc thực thi sắc lệnh ban đầu diễn ra không mấy suôn sẻ. Ở nước Phổ khi đó có một câu nói "Là der Bauer nicht kennt, frisst er nicht", nghĩa là "Thứ mà nông dân không biết nó là gì, anh ta sẽ không ăn".

Kolberg, một thị trấn thậm chí còn trả lời sắc lệnh của nhà vua rằng: "Cái thứ đó [khoai tây] không có mùi, cũng không có vị, thậm chí những con chó còn không thèm ăn chúng, vậy chúng có ích gì với chúng tôi không?".

Để đối phó với sự chống đối này, Frederick đã nghĩ ra một kế. Ông cho trồng khoai tây bạt ngàn trên các trang trại Hoàng gia ở vùng Berlin bây giờ. Sau đó, Frederick cắt cử một đội lính canh làm nhiệm vụ bảo vệ cánh đồng.

Nắm được tâm lý của dân chúng, hễ thứ gì được cho bảo vệ nghiêm ngặt, họ sẽ nghĩ đó là thứ quý giá, Frederick Đại đế đã dặn những người lính canh giả vờ ngủ hoặc thường xuyên xao nhãng nhiệm vụ của mình. Điều này đã thực sự thu hút được sự chú ý của những tên trộm.

Hằng đêm, những tên trộm đều đến cánh đồng hoàng gia đánh cắp khoai tây. Chẳng mấy chốc, loài cây này được bán tràn ngập thị trường chợ đen. Những người nông dân quay trở lại quan tâm khoai tây vì nó được giá. Và thế là loài cây này đã xâm chiếm thành công mọi mảnh vườn ở Phổ, cứu sống người dân qua những mùa vụ lúa mì thất bát.

Khoai tây với đặc tính dễ trồng, dễ bảo quản và giàu năng lượng chính là nguồn lương thực đã nuôi sống quân đội Phổ trong chiến tranh Bảy năm (1756-1763), giúp Frederick Đại đế đánh bại cả liên quân giữa Áo và Pháp.

Antoine-Augustin Parmentier tham gia quân đội Pháp trong Chiến tranh Bảy năm, phục vụ như một bác sĩ quân y. Vào thời điểm quân Pháp thảm bại trước Frederick Đại đế, khoai tây đối với họ vẫn chỉ là một thứ thức ăn dành cho lợn.

Nhưng khi Parmentier bị bắt làm tù binh trong doanh trại của quân Phổ và bất đắc dĩ phải ăn khoai tây, ông nhận thấy rằng loài cây này không hề có độc, những quan niệm của người Pháp về khoai tây khi đó thực sự không đúng. Khoai tây bị ghẻ lạnh, cấm trồng và chỉ làm thức ăn cho lợn ở Pháp lại đang nuôi dưỡng và đem lại ưu thế cho quân Phổ.

Trong suốt 3 năm bị giam giữ ở Phổ, Parmentier thấy mình vẫn có thể ăn khoai tây để sống sót, thậm chí sống khỏe mạnh mà không hề bị bệnh. Nên khi được trả tự do để trở về Pháp vào năm 1763, ông đã sử dụng những kiến thức của một dược sĩ để tập trung nghiên cứu loài cây này.

Điều mà Parmentier tìm thấy là khoai tây không hề độc, với điều kiện người dân chỉ ăn những củ không có mầm. Trên cùng một diện tích canh tác, khoai tây có thể cung cấp một lượng calo gấp từ 2-4 lần so với các loại ngũ cốc khác. Parmentier nhận ra đó chính là một loại lương thực tuyệt vời, vấn đề chỉ là người dân Pháp sẽ không chịu ăn nó.

Để lật ngược lại tình thế, Parmentier được cho là cũng áp dụng một kế sách tương tự như Frederick Đại đế. Ông trồng các mảnh vườn khoai tây và cho người giả vờ bảo vệ chúng. Nhưng với trí thông minh của mình Parmentier biết công việc phải thực hiện từ trên xuống.

Ông đã liên tục cầm kết quả nghiên cứu của mình đi thuyết phục các bác sĩ, nhà khoa học, giới quý tộc và cả thành viên hoàng gia về lợi ích của khoai tây. Vui vẻ và cởi mở, hầu như tất cả đã trở thành những "KOL" trong chiến dịch "marketing" khôn khéo của Parmentier cho khoai tây.

Chuyện kể rằng trong một lần vua Louis XVI và nữ hoàng Marie Antoinette đi dạo trong khu vườn Versailles, Parmentier đã hái tặng mỗi người một bông hoa khoai tây. Nữ hoàng Antoinette đã cài bông hoa tím lên tóc còn nhà vua đặt nó lên khuy áo của mình.

Lịch sử thú vị của khoai tây: “Quả táo quỷ” đem thịnh vượng đến cho những đế quốc - Ảnh 13.

Khi vua Louis XVI hỏi Parmentier về loài cây đó, ông đã xin được một mảnh trong khu đất hoàng gia để trồng khoai tây. Các cận thần sau đó cũng bắt chước nhà vua. Tin tức lan đi chiếm được sự tò mò của công chúng. Và đây là lúc Parmentier diễn lại bài mà Frederick Đại đế đã thực hiện ở Phổ.

Ông cho binh lính tỏa ra bên ngoài Paris, trồng các cánh đồng khoai tây rồi giả vờ canh gác. Người dân sau đó đã trộm khoai tây và mang về vườn nhà mình trồng.

Đến năm 1793, Parmentier tiếp tục viết và cho in 10.000 bản cẩm nang trồng khoai tây để phát về mỗi xã trên lãnh thổ Pháp. Ông cũng phát hành cuốn "Nấu nướng quốc dân", trong đó chứa tới hơn 20 công thức chế biến khoai tây, khiến nó trở nên ngon hơn và chinh phục được khẩu vị của người Pháp.

Và có thể bạn cũng đoán được, cuốn sách này đã dạy người Pháp cách làm món khoai tây chiên huyền thoại, "French fries":

"Đầu tiên phải đánh bột khoai tây, trứng và nước lại với nhau. Sau đó thêm vào một muỗng dầu, một muỗng eau de vie (rượu), muối và tiêu. Đánh đều hỗn hợp cho đến khi không còn cục bột nào. Bây giờ gọt vỏ khoai tây, cắt lát, rồi ngâm vào bột. Cuối cùng, vớt chúng và chiên cho đến khi miếng khoai có màu sắc bắt mắt".

Lịch sử thú vị của khoai tây: “Quả táo quỷ” đem thịnh vượng đến cho những đế quốc - Ảnh 14.

Trước khi khoai tây trở nên phổ biến ở Pháp, những người nông dân chỉ sản xuất được vừa đủ lượng ngũ cốc để nuôi sống cả đất nước mỗi năm, miễn là không có gì xảy ra với mùa màng của họ. Đáng tiếc, đó lại là những điều hay xảy ra nhất. Mất mùa, thiên tai và cả chiến tranh thường khiến cho nguồn cung thực phẩm ở Pháp hết sức bấp bênh.

Hàng trăm nạn đói đã xảy ra dưới quy mô địa phương. Trung bình cứ 7 năm một lần, nước Pháp sẽ phải đối mặt với một nạn đói trên quy mô toàn quốc. Sự xuất hiện của khoai tây cuối cùng đã giải quyết được bài toán lương thực cho nước Pháp.

Chỉ sau khi bài toán cơ bản đó được giải quyết, nước Pháp mới tiến được tới Cách mạng (1789-1799) và sau đó là các cuộc chiến tranh của Napoleon (1803-1815).

Là một người ủng hộ ý tưởng về một nền Cộng hòa tự cung tự cấp, Napoleon đã khuyến khích việc trồng khoai tây. Ngay lập tức, sản lượng khoai tây của toàn nước Pháp đã tăng lên tới 15%.

Các đồng minh của Pháp nhìn vào bài học khoai tây cũng đã áp dụng rộng rãi giống cây trồng này, thậm chí kẻ thù của họ cũng học theo. Đến những năm cuối cùng của Chiến tranh Napoleon, khoai tây đã trở thành thực phẩm chính trong chế độ ăn của hầu hết người Châu Âu.

Nhận xét về giai đoạn lịch sử này, Christian Vandenbroeke, một nhà sử học người Bỉ từng nói: "Lần đầu tiên trong lịch sử Tây Âu, một giải pháp dứt khoát cho vấn đề lương thực đã được đưa ra".

Một mẫu đất trồng khoai tây và sữa của một con bò bây giờ có thể nuôi sống cả một gia đình, cung cấp tất cả các vitamin và vi chất cần thiết cho chế độ ăn uống lành mạnh. Khoai tây giàu vitamin C đến mức chúng đã giúp chấm dứt bệnh scurvy từng xảy ra tràn lan khắp lục địa.

Nó đã giải quyết được tất cả những nạn đói trên một dải đất 2.000 dặm kéo dài từ Ireland đến dãy Ural của Nga. Cuối cùng lục địa này cũng có thể tự làm ra được bữa tối cho chính mình.

Không những chỉ giải quyết nạn đói, khoai tây còn là thứ lương thực đã giúp toàn bộ Châu Âu trở nên phồn thịnh. Nguồn lương thực tăng nhanh đã dẫn đến tăng trưởng dân số. Điều này từng được nhà kinh tế học Adam Smith nhắc đến trong cuốn trong cuốn sách kinh điển của ông, "Sự giàu có của các quốc gia".

Ví dụ ấn tượng nhất về tiềm năng của khoai tây trong việc thay đổi mô hình dân số xảy ra ở Ireland, nơi khoai tây đã trở thành thức ăn chủ lực vào năm 1800. Khoảng 40% dân số Ireland không ăn bất kể một loại thức ăn rắn nào khác ngoài khoai tây. Và chỉ trong vòng hơn 60 năm, từ 1780 đến 1841, dân số của họ đã tăng gấp đôi lên 8 triệu người.

Điều đáng nói, đó không phải là kết quả của việc mở rộng công nghiệp hóa hay cải cách kỹ thuật nông nghiệp. Đó chỉ là hệ quả duy nhất của việc trồng khoai tây. Mặc dù Ireland có tập quán sở hữu đất đai rất lạc hậu so với Châu Âu thời kỳ đó, các đặc tính vượt trội của khoai tây đã cho phép ngay cả một người nông dân nghèo nhất ở nước này cũng có thể trồng được nó.

Không cần bất kỳ khoản đầu tư hay lao động nặng nhọc nào, khoai tây là thứ mà trẻ em cũng có thể trồng, thu hoạch và chế biến. Nó cũng không yêu cầu phải cắt, xay xát hay nghiền như lúa mì. Sự phồn thịnh từ khoai tây đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, khuyến khích kết hôn sớm và gia tăng dân số.

Nancy Qian và Nathan Nunn, hai nhà kinh tế học tại Đại học Yale và Harvard đã thực hiện một nghiên cứu về ảnh hưởng của khoai tây đến quá trình bùng nổ dân số ở Châu Âu. Họ so sánh mức tăng trưởng dân số ở 132 nước vào thời điểm trước và sau năm 1700.

Kết quả thống kê cho thấy, dân số Châu Âu đã nhảy vọt từ 126 triệu vào đầu thế kỷ 18 lên tới 300 triệu vào đầu thế kỷ 20. Nơi nào khoai tây được trồng nhiều nhất cũng là nơi tăng trưởng dân số đạt mức cao nhất. Lần đầu tiên trong lịch sử, dân số bùng nổ không tạo ra những nạn đói hàng loạt, mà đơn giản chỉ đẩy người dân vào các đô thị chật chội.

Theo Qian và Nunn, khoai tây đã đóng góp 23-24% vào việc tăng trưởng dân số và khoảng 27-34% vào công cuộc đô thị hóa trong thời kỳ từ năm 1700 đến năm 1900.

Sự gia tăng dân số và đô thị hóa đã thúc đẩy tốc độ của cách mạng công nghiệp, đặc biệt là các ngành công nghiệp mới phụ thuộc vào việc khai thác nhiên liệu hóa thạch.

Khoai tây khi đó được ví như một loại than đá thứ hai, bởi nó nuôi dưỡng những lực lượng lao động chính đóng góp vào công cuộc đổi mới này. William Hardy McNeill, sử gia, tác giả cuốn sách "Sự trỗi dậy của Phương Tây" từng nhận xét:

"Chỉ cần cung cấp một mức tiền lương đủ để sinh hoạt, hoặc một thứ gì đó rất gần với mức sinh hoạt phí, một lượng lớn người di cư từ nông thôn sẽ sẵn sàng có mặt để điều khiển các máy móc mới và thực hiện tất cả các nhiệm vụ khó khăn phục vụ một xã hội đô thị hóa".

Và như một công thức tự nhiên, dân số phát triển mạnh ở Châu Âu sau các mùa màng khoai tây sẽ lấp đầy vào hàng ngũ quân đội, hải quân đế quốc, đem đến những chiến thắng cho họ ở những miền đất xa xôi, đẩy hàng triệu người di cư ra các vùng thuộc địa và vào phía đông Siberia.

"Một điều chắc chắn, nếu không có khoai tây thì nước Đức sau năm 1848 không thể trở thành quốc gia công nghiệp và thế lực quân sự hàng đầu ở Châu Âu. Nga cũng không thể lờ mờ đe dọa biên giới phía đông nước Đức năm 1891", McNeill lập luận.

Như cái cách người Inca đã phát triển thành một đế chế hùng mạnh ở Nam Mỹ, từ giữa thế kỷ 18, khoai tây lại đưa một số quốc gia Châu Âu trở thành những đế quốc thống trị thế giới.

"Nói tóm lại, tất cả các đặc tính thống trị của châu lục này trong hai thế kỷ, từ 1750 đến 1950 bao gồm sự bành chướng và tranh giành thuộc địa của các đế quốc ở hải ngoại, quá trình họ nhập cư vào Hoa Kỳ cũng như các vùng đất khác trên thế giới, đều cơ bản xuất phát từ việc khoai tây đã mở rộng nguồn cung cấp thực phẩm ở Bắc Âu", McNeill khẳng định.

Đây chính là lần thứ hai khoai tây đóng vai trò quan trọng trong việc thay đổi xã hội loài người trên toàn thế giới.

2036.TU LUYỆN THÁNG NGÀY-NHẬT BẢN GIẢI TỎA ĐỀN BÙ NHƯ THẾ NÀO?

 VTBL SƯU TẦM 

NHẬT BẢN GIẢI TỎA ĐỀN BÙ NHƯ THẾ NÀO?

... Tôi đến thăm Koshigaya Lake Town, 1 thị trấn cách trung tâm Tokyo 18km với 25 ngàn dân. Đẹp kinh khủng.

20 năm trước đây là 1 làng nông. Nông dân là chủ đất. Họ sinh sống và canh tác trên đất của mình từ nhiều đời.

Khi chính quyền Tokyo muốn xây dựng 1 thị trấn vệ tinh, thì 1 cơ quan nhà nước, kiểu như Sở quy hoạch, sẽ tìm địa điểm phù hợp và lập quy hoạch tổng thể.

Nhà nước sẽ xây dựng hạ tầng giao thông, đường tàu, đường ô tô, nhà ga, lưới điện, trường học, hệ thống thoát nước nối vào mạng thuỷ lợi quốc gia.

Các nhà phát triển BĐS sẽ thành lập 1 cty cổ phần và đề nghị các nông dân - chủ đất góp vốn bằng chính đất của họ. Ví dụ 1 nông dân có 1000m2 đất. Anh ta có thể chọn lấy 1 biệt thự trên mảnh đất 200m2 và góp 800m2 còn lại thành cổ phần. Các nhà đầu tư góp tiền. Mọi thỏa thuận đều phải được các chủ đất thông qua, và chính các chủ đất nắm tỷ lệ cổ phần khá lớn, đủ sức phủ quyết mọi quyết định của cty.

Người ta quy hoạch riêng 1 khu trên chính mảnh đất này để xây các biệt thự cho các chủ đất. Chủ đất chuyển sang đó sống.

Số đất dôi ra thì cty BĐS bán cho các nhà đầu tư thứ cấp làm siêu thị, bệnh viện, khách sạn. Nhà nước xây trường học. Phần còn lại thì cty xây nhà, chung cư, bãi đỗ xe... để bán.

Một biệt thự xinh xắn nằm trên 200m2 đất giá khoảng 500 ngàn usd. Một căn hộ 75m2 với đủ nội thất, giá khoảng 150 ngàn usd. Rẻ hơn giá Vinhome Long Biên.

Lợi tức của cty sẽ được chia cho các cổ đông - chủ đất cũ theo tỷ lệ cổ phần.

Các công ty phát triển bất động sản như vậy bị nhà nước giám sát chặt chẽ, hàng năm đều phải kiểm toán nhưng quan trọng nhất là chính những nông dân - chủ đất cũ trở thành cổ đông của công ty và họ đủ khôn ngoan để bảo vệ quyền lợi của mình.

Trong lúc chúng tôi tham quan thì có 1 đàn sâm cầm chừng 50 con lững thững đi từ khu biệt thự ra hồ.

Tôi hỏi anh bạn người Nhật

- Bọn vịt giời này mùa đông thường bay từ phương bắc về phương nam, về Hồ tây ở Hà Nội để tránh rét. Sao bây giờ đang mùa đông mà chúng nó ở lại đây?

- Người dân làm chỗ tránh rét, cho ăn nên chúng nó không di trú nữa.

- Con này ăn ngon lắm. Về VN thì mấy ông bạn tôi sẽ bắn chết sạch.

Từ FB Chau Nguyen Thi

2034.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

 VŨ TRỤ BAO LA sưu tầm 

Quan điểm của tác giả chưa hẳn là quan điểm của cá nhân tôi 

—-

QUAN CÔNG LÀ ÔNG QUAN VŨ, QUAN VŨ LÀ CỤ QUAN CÔNG

Hành trình đưa Quan Vũ từ một viên tướng trở thành Quan Thánh Đế Quân, đôi năm trước em đã viết loạt bài khá chi tiết rồi

https://www.facebook.com/media/set/?set=a.292912444748099

nhưng xem ra thuốc vẫn chưa đủ mạnh, nay gia giảm theo phép quân-thần-tá-sứ để độc giả khỏi lầm.

I. TÓM LƯỢC

Bởi chưng nhiều người ngại đọc dài nên xin điểm vài nét về nội dung loạt bài trên để tiện theo dõi.

- Võ thánh đầu tiên được tôn xưng là Võ Thành vương Khương Thái công (a.k.a Khương Tử Nha, Lã Vọng), vị thứ hai là Nhạc gia gia Nhạc Phi và vị thứ ba là Quan Công.

- Quan Công được đưa vào Võ miếu ở thời Đường Đức tông, tới thời Tống Thái tổ thì bị truất khỏi miếu. Nhưng tới vị vua thứ 6 đời Tống là Thần tông thì ông lại được đưa vào thờ trong Võ miếu và ổn định từ bấy tới nay. Cũng trong khoảng giữa đời Tống thì miếu thờ riêng Quan Công bắt đầu được lập ở các nơi.

- Thời Nguyên, Quan Công được phong vương, có thể thấy tác dụng của các truyền thuyết về ngài trong dân gian, điển hình như trong các vở Nguyên tạp kịch, đã phát huy tác dụng. Quan Công đã thoát khỏi khuôn hình một vị võ tướng và trở thành một biểu tượng của chữ Nghĩa, song song với Nhạc Phi là biểu tượng của chữ Trung.

- Thời Minh, vai trò của Quan Công trở nên ngang hàng với Nhạc Phi, trở thành biểu tượng của trung nghĩa. Các miếu thờ mọc lên ở khắp nơi đồng nghĩa với vị thế của ngài trong tôn giáo trở nên cao vọt, ngài bắt đầu được tôn xưng là Đế quân. Hai người con trai là Quan Bình và Quan Hưng cũng được truy phong tước vương.

- Thời Thanh, vì xưa kia Nhạc Phi kháng Kim nên tới đây bị tước hoàn toàn vị hiệu Võ thánh. Quan Công nghiễm nhiên độc chiếm ngôi tôn. Triều đình một phần muốn lấy lòng người Hán, một phần muốn cổ xúy hai chữ “Trung Nghĩa”, nên địa vị Quan Công trong cả Thanh triều lẫn dân dã được tôn lên tới mức chưa từng thấy. Quan Công trở thành một vị thần bảo hộ cho Thanh triều. Các miếu thờ ngài đều được ban biển “Trung nghĩa thiên cổ”. Thậm chí Hoàng đế Càn Long còn hạ chiếu chê trách Tam Quốc Chí của Trần Thọ dùng quá nhiều thiên kiến cá nhân khi chép về ngài. Rồi đổi thụy hiệu của ngài từ Tráng Mậu sang thành Trung Nghĩa.

II. HIỂU VỀ TỤC THỜ QUAN CÔNG

Có một sai lầm rất phổ biến, đó là đồng hóa Quan Công - người được thờ - với vị tướng Quan Vũ trong lịch sử. 

Quan Công trong miếu thờ không phải vị tướng bằng da bằng thịt mà là một biểu tượng. Ban đầu người ta thờ ngài vì kính trọng chữ “Dũng”, tiến tới thời ngài như thờ chữ “Nghĩa”, rồi cuối cùng thờ ngài như thời hai chữ “Trung Nghĩa”. Điều này có nghĩa là người dân gạn lọc ra các tính cách của ngài, và bổ sung thêm những đức tính mà họ tin rằng có trong ngài, để biến ngài thành một vị thánh, một biểu tượng để họ gửi gắm lòng tin và hi vọng.

Dĩ nhiên sẽ luôn tồn tại câu hỏi là “tại sao lại là Quan Vũ mà không phải người khác?” Không ai có thể giải đáp hoàn hảo câu hỏi này. Người ta lập miếu và thờ cúng vì rất nhiều lý do. Có khi dân thờ người giàu vì bỏ tiền ra xây miếu, có khi dân lập miếu thờ ai đó vì số phận đáng thương, có khi dân lập miếu thờ vì sự hiển linh hay tác quái. Thực ra thì hiển linh hay tác quái chỉ cách nhau một sợi tóc, ban xuống một cơn mưa ngọt thì gọi là hiển linh, mà giáng xuống một trận mưa đá thì gọi là tác quái. Dẫu sao thì hiển linh hay tác quái đều sẽ được lập miếu thờ cả. Bắt đầu từ một, hai ngôi miếu, dưới tác dụng của tuyên truyền (vì động cơ nào đó), ảnh hưởng của tín ngưỡng sẽ dần dần lan rộng. Tục thờ Quan Công là một trường hợp điển hình như vậy.

Từ thời Đường, miếu thờ Quan Công đã nổi danh linh ứng. Song song là vai trò Hộ pháp già lam mà Phật giáo dành cho ngài khi du nhập vào Trung thổ, hẳn vì muốn dựa danh Quan Công để thâm nhập sâu vào lòng dân chúng. Tiếp sang đời Tống, Quan Công đặt hẳn một chân vào Đạo giáo với danh hiệu Sùng Ninh chân quân do Tống Huy tông ban tặng. Rồi trở thành Đãng ma chân quân, Quan thánh đế quân. Trong dân gian, ngài còn được tôn là một trong các vị Tài thần.

Như vậy, địa vị của Quan Công đã vượt trên rất xa ông Quan Vũ thời Tam quốc, trước cả khi tác phẩm Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung ra đời. La tiên sinh khi viết Diễn nghĩa không thể lật ngược địa vị của ngài mà bắt buộc phải nương theo những gì dân gian tưởng tượng về ngài, cũng như dựa trên các tích vốn đã ăn sâu vào tiềm thức của dân chúng. Tức là danh tiếng của Quan Công như quả cầu tuyết lăn từ đỉnh núi xuống, càng lăn thì to lớn, mà không có bất kỳ đá tảng gốc cây nào cản đà lăn nổi. Ngài trở nên vĩ đại là đương nhiên.

III. QUAN CÔNG ĐƯỢC THỜ Ở NƯỚC TA

Một sai lầm phổ biến khác là cho rằng tục thờ Quan Công ở nước ta được những người Minh hương đem sang khi họ tới Đàng Trong. 

Điều này chỉ đúng một phần, tức là người Hoa thờ Quan Công, dựng tượng, lập miếu trong hội quán, trong nhà của họ. Nhưng ngoài ra, ta phải nhìn nhận rằng nền văn hóa Việt Nam và Trung Quốc quá gần gụi nhau, sức ảnh hưởng của Nho giáo ở triều đình Đại Việt/Việt Nam không khác gì với triều đình Trung Quốc. Điều này có nghĩa là sức ảnh hưởng của Quan Công - biểu tượng của hai chữ “Trung Nghĩa” - chắc chắn xuất hiện trong chốn miếu đường nước ta.

Năm 1818 thời vua Gia Long, triều đình cho lập miếu Quan Công và miếu Thiên Phi (không rõ ở đâu). Vị Quan thánh đế quân được xếp ngang hàng với bà Thiên Hậu - vị nữ thần bảo hộ cho thuyền bè trên biển. Đây là những miếu do triều đình xây cất và tổ chức tế lễ (Thực lục, đệ nhất kỷ).

Năm 1821 thời vua Minh Mạng, vua cho lập miếu Quan Công trong kinh thành (Thực lục, đệ nhị kỷ).

Năm 1825, vua lệnh định kỳ cúng tế miếu Quan Công cùng các miếu thờ quan trọng bậc nhất như Nam hải Long vương, Thai Dương phu nhân, Thiên Phi... (Thực lục, đệ nhị kỷ)

Năm 1830, vua ngự chế bài thơ “Vân Trường chúc”, sai khắc biển vàng treo ở miếu Quan Công (Thực lục, đệ nhị kỷ).

Năm 1842, thời vua Thiệu Trị, nhắc tới địa phương Nghệ An có nhiều quan viên văn võ dựng miếu riêng thờ Quan Công và tính linh ứng khi cầu đảo (Thực lục, đệ tam kỷ).

Năm 1845, di dời miếu Quan Công và miếu Thiên Phi từ cạnh chùa Thiên Mụ tới ngoài cửa đông kinh thành vì miếu cũ “quy chế hẹp hòi, gỗ nhiều chỗ hỏng nát” (Thực lục, đệ tam kỷ).

Năm 1878 thời vua Tự Đức, nhắc tới việc cầu mưa ở miếu Quan Công (Thực lục, đệ tứ kỷ).

Cũng cần phải nhắc rằng quan Tổng đốc Hà Ninh là Hoàng Diệu khi thấy thành Hà Nội thất thủ đã tự ải ở trước miếu Quan Công, một biểu tượng của “Trung Nghĩa” (Thực lục, đệ tứ kỷ).

Có thể độc giả sẽ nảy ra một nghi ngờ rằng do triều Nguyễn hủ bại nên mới rước một ông Tàu về thờ. Quan điểm này cũng sai lầm nốt. Thời Lê Trung hưng, năm 1740, triều đình đã cho dựng Võ miếu, song song đó lập miếu thờ Quan Công và cho xuân thu nhị kỳ cúng tế hằng năm (Cương mục, quyển 38). Về ý nghĩa của miếu Quan Công, sử không viết trực tiếp, nhưng chúng ta có thể nhận định qua sự kiện năm 1761, cho Lê Lai được tòng tự trong miếu Quan Công (Cương mục, quyển 42). Nếu Lê Lai không phải biểu tượng của Trung Nghĩa, hi sinh thân mình vì chủ, thì phải hiểu Trung Nghĩa thế nào đây?

Không chỉ lập miếu ở kinh thành và các tỉnh Nam kỳ, một số tỉnh Bắc kỳ cũng có miếu thờ ngài. Tiêu biểu như ghi nhận ở mỏ Tụ Long (châu Vị Xuyên) có miếu Quan Công (Kiến văn tiểu lục), Tuyên Quang có miếu Tam Thần (thờ Quan Công, Ngọc Nữ và Tiên Dung) (Thực lục, đệ nhị kỷ, 1835).

IV. TIỂU KẾT

Như các điểm đã nói trên, chúng ta cần rạch ròi phân biệt giữa Quan Công được thờ trong miếu với Quan Vũ trong lịch sử. Quan Công là biểu tượng của Trung Nghĩa, là vị thần nổi tiếng linh ứng tại cả Trung Quốc và Việt Nam đã cả ngàn năm nay. Người ta thờ Quan Công không phải thờ một vị tướng Tàu, mà ấy là thờ hai chữ Trung Nghĩa. Đem so sánh viên tướng Quan Vũ với người khác để chê bai tục thờ Quan Công, không những là hạ thấp phong tục tôn kính Trung Nghĩa của nước ta mấy trăm năm, mà còn thể hiện việc hậu thế không chịu đọc sử sách mà cha ông để lại.

2033.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

 KHỔNG TỬ BÀN VỀ CHỮ HIẾU.

Khổng Phu Tử còn gọi là Khổng Tử là danh hiệu tôn kính của hậu thế cho Khổng Khâu tự Trọng Ni là nhà khai sáng Nho giáo, đồng thời là giảng sư và triết gia lỗi lạc của Trung Hoa. Khổng Tử sinh 28 tháng 9, năm 551 trước công nguyên và mất 11 tháng 4, năm 479 TCN. Cùng với với Đức Phật Thích Ca Mâu Ni (563 - 483 TCN) và Lão Tử (571 TCN - 471 TCN) được coi là 3 nhà tư tưởng có ảnh hưởng lớn nhất tới Văn hóa Á Đông, và có một sự trùng hợp là cả 3 người đã sống trong cùng một thời kỳ lịch sử. Trải qua mấy ngàn năm, những lời dạy của Khổng Tử có đôi chỗ không còn hợp thời, đôi chỗ mâu thuẫn với quan niệm cùa thời hiện đại.

Nhưng khi bàn về chữ Hiếu, đối với Phương Đông, những quan điểm của Khổng tử ngày nay vẫn còn giá trị.

Theo lời giải thích về chữ Hiếu với mẹ, cha, Khổng Tử nói về một chữ Hiếu mà có năm lời giải:

* Mạnh Ý Tử hỏi thế nào là Hiếu, Khổng Tử trả lời rằng: "Không làm trái với lễ tiết".

Phàn Trì đánh xe cho Khổng Tử, Khổng Tử nói với Phàn Trì rằng: "Mạnh Tôn thị hỏi ta thế nào là Hiếu, ta trả lời ông ấy rằng: 'không làm trái với lễ tiết' ".

Phàn Trì hỏi: "Nghĩa là gì ạ?"

Khổng Tử nói: "Khi cha mẹ còn thì phải phụng sự cha mẹ theo lễ. Khi cha mẹ mất thì phải an táng theo lễ, thờ cúng theo lễ".

* Con trai của Mạnh Ý Tử là Mạnh Vũ Bá hỏi thế nào là Hiếu, Khổng Tử trả lời rằng: "Người làm cha mẹ thì lo lắng phẩm hạnh con cái không tốt, do đó hiếu thuận cha mẹ chính là tu dưỡng đức hạnh của mình, không được để cha mẹ lo lắng".

* Tử Du hỏi thế nào là Hiếu, Khổng Tử nói: "Hiếu thuận mà người hiện nay nói đến chỉ là nuôi dưỡng cha mẹ là được rồi. Nhưng như thế là chưa đủ, bởi vì đối với chó, đối với ngựa, con người cũng có thể nuôi dưỡng được. Nếu chỉ nuôi dưỡng cha mẹ mà không thành tâm hiếu kính, như thế thì có gì khác với nuôi chó nuôi ngựa?"

Do đó trọng đạo hiếu, thờ cha mẹ là phải xuất phát từ lòng thành kính chứ không phải chỉ phụng dưỡng về vật chất.

* Khổng Tử nói với các đệ tử rằng: "Tuổi tác của cha mẹ thì không thể không biết. Một mặt là vui mừng vì cha mẹ tuổi cao, trường thọ, một mặt là lo lắng vì cha mẹ ngày một già yếu".

Khổng Tử còn nói: "Phụng dưỡng cha mẹ, nếu thấy cha mẹ có chỗ nào không đúng, thì chúng ta phải khéo léo nhẹ nhàng khuyên can. Nếu cha mẹ không nghe thì chúng ta vẫn phải tôn kính cha mẹ. Mặc dù trong lòng lo nghĩ nhưng đối với cha mẹ vẫn không oán hận".

* Tử Hạ hỏi thế nào là Hiếu, Khổng Tử nói: "Con cái phụng dưỡng cha mẹ cần luôn luôn giữ được nét mặt vui vẻ hòa ái, đó là điều khó nhất. Nếu chỉ làm được là khi có việc gì đó thì con cái làm cho cha mẹ, có đồ ăn ngon thì để cha mẹ hưởng, nhưng nếu nét mặt con cái khó coi thì lẽ nào có thể coi là hiếu được?".

Như vậy, Hiếu theo Khổng Tử không chỉ phụng dưỡng cha mẹ cơm no, áo ấm mà còn cần có thái độ cư xử. Tức là không chỉ lo cho vật chất đầy đủ mà còn phải có thành tâm hiếu kính, lo lắng thật tâm và tự bản thân cũng phải biết tu dưỡng đức hạnh để cha mẹ khỏi buồn phiền, âu lo. Trong những lời dạy của Khổng Tử, những lời về chữ Hiếu là thực tế và gần gũi nhất.

DODUYNGOC

(tóm lược từ những lời dạy của Khổng Tử.)

2032.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

Vũ Trụ Bao La sưu tầm

 Lê Minh Hoan/ Báo TBKTSG

Quanh quẩn trong cuộc sống của chúng ta, có người tất bật làm việc từ sáng đến tối mà kết quả vẫn không đạt được như mong muốn; có người thong dong làm việc, và mọi việc đều đâu ra đấy. Như nơi công sở, có người cứ loay hoay xử lý chồng công văn, giấy tờ đầy ắp trên bàn làm việc mà mãi vẫn không xong; có người lại thong thả làm mà mọi việc đều trôi chảy, hoàn thành đúng thời hạn.

Thời lượng, điều kiện, môi trường làm việc hàng ngày như nhau, vậy sự khác biệt chủ yếu có thể đến từ đâu?

Nhiều ý kiến đúc kết rằng kỹ năng góp phần quan trọng cho sự thành công của mỗi người. Từ anh nông dân cho đến chị công nhân, từ doanh nhân cho đến trí thức, từ người lãnh đạo cho đến người quản lý, nhân viên, tất cả không thể thiếu kỹ năng lao động, làm việc.

Có kỹ năng sẽ giúp công việc nhẹ nhàng hơn, nhìn nhận cuộc sống với nhiều cảm xúc tích cực hơn. Có kỹ năng thuần thục sẽ giúp năng suất lao động tăng lên, hiệu suất làm việc cao hơn. Có kỹ năng điêu luyện sẽ giúp tiếp cận nhiều cơ hội việc làm tốt hoặc tự tạo việc làm cho chính mình. Có kỹ năng nhạy bén sẽ giúp phân tích vấn đề một cách chính xác, hệ thống, đơn giản hóa việc phức tạp.

Gần đây, các viện, trường mở nhiều lớp huấn luyện, trang bị kỹ năng sống, kỹ năng mềm, song song với việc cung cấp kiến thức cho người học. Dù ở bất kỳ cấp độ nào, phương thức nào, lĩnh vực khoa học tự nhiên hay xã hội nhân văn, kỹ thuật hay nghệ thuật, đều cần đến kỹ năng chung và kỹ năng chuyên biệt. Nào là kỹ năng cứng, kỹ năng mềm, và cả kỹ năng làm “mềm hóa” kỹ năng cứng.

Kỹ năng chung dành cho mọi người và kỹ năng chuyên biệt dành riêng cho mỗi ngành nghề khác nhau. Kỹ năng tốt có thể giúp cân bằng cảm xúc, từ đó, mọi người dễ gắn kết với nhau, tôn trọng lẫn nhau, chia sẻ trong cuộc sống và hợp tác trong công việc. Kỹ năng làm việc nhóm quyết định sức mạnh của một tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp dựa vào khả năng gắn kết ý tưởng, hành động theo từng mắt xích trong guồng máy. Kỹ năng lao động quyết định sự thăng tiến thứ bậc nghề nghiệp, phát triển bản thân.

Người lãnh đạo, quản lý được trang bị đa dạng, đầy đủ kỹ năng sẽ biết cách thuyết phục thay vì áp đặt, truyền cảm hứng thay vì tạo áp lực, tiếp thêm năng lượng thay vì chỉ giáo. Người lãnh đạo, quản lý được rèn luyện kỹ năng thường xuyên sẽ biết cách lắng nghe, tương tác, đối thoại, tạo nên không khí cởi mở, thân thiện, giúp mọi người nảy sinh nhiều ý tưởng mới, thể hiện nhiệt huyết bản thân, mạnh dạn đổi mới, sáng tạo.

Người lãnh đạo, quản lý thấm nhuần kỹ năng biết cách khen thưởng, tôn vinh cộng sự, nhân viên, nhưng không làm cho cộng sự, nhân viên tự mãn, đố kỵ; biết cách phê bình, góp ý, nhưng không làm tổn thương, nhụt chí người tiếp nhận.

Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, kỹ năng làm việc đã có nhiều thay đổi và sẽ còn tiếp tục thay đổi. Kỹ năng sử dụng thành thạo công nghệ thông tin sẽ làm cho công việc được xử lý nhanh hơn, chính xác hơn, đơn giản hơn, và hiệu quả hơn. Kỹ năng áp dụng phù hợp thành tựu của chuyển đổi số, kết nối vạn vật, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, giúp mở rộng không gian làm việc, tối ưu hóa kết quả, tích hợp đa giá trị.

Đại dịch Covid-19 làm thay đổi phương thức sống và làm việc, từ trực tiếp sang kết hợp trực tiếp và trực tuyến. Sự ra đời của văn phòng ảo, lớp học ảo, nhà máy ảo, mua bán trên chợ ảo, khám chữa bệnh từ xa, hội họp trực tuyến… đặt ra yêu cầu về kỹ năng làm việc trên các thiết bị thông minh. Đấy là một trong những thay đổi có tính bước ngoặt của nhân loại, tác động đến mọi ngóc ngách trong đời sống xã hội, đến cách sống và làm việc của mọi người, không phân biệt tuổi tác, nghề nghiệp, vị trí xã hội.

Thế giới đang thay đổi nhanh chóng và sẽ tiếp tục thay đổi ngày càng nhanh chóng hơn. Xã hội đang vận động không ngừng và sẽ tiếp tục vận động không ngừng. Không thay đổi đồng nghĩa với chấp nhận đứng ngoài cuộc. Không vận động đồng nghĩa với chấp nhận đứng yên.

Đứng ngoài cuộc là chấp nhận cái cũ kỹ, không còn phù hợp. Đứng yên là chấp nhận thụt lùi trong dòng chảy phát triển cuồn cuộn của nhân loại. Kỹ năng trong thời đại 4.0 là biết cách tận dụng mọi thành tựu khoa học công nghệ, tư duy đổi mới sáng tạo, không chấp nhận đứng ngoài cuộc, không chấp nhận đứng yên, để dám biến điều không thể thành điều có thể.

Muốn vậy, dù làm bất kỳ nghề nghiệp gì, đảm nhận bất kỳ vị trí nào trong xã hội, đều cần đến kỹ năng phân tích, phản biện. Muốn vậy, khi bắt tay làm bất cứ công việc gì, cũng cần đặt câu hỏi: công việc đó có hướng tới mục tiêu nào, mang lại giá trị gì, có thể tạo ra giá trị cao hơn, rồi cao hơn nữa không, có thể giảm thiểu chi phí hay hiệu quả hơn không. Muốn vậy, khi lập một kế hoạch, cần biết dự liệu những khó khăn, rủi ro và đưa ra giải pháp quản trị tương ứng.

Tri thức khởi nguồn từ câu hỏi. Một câu hỏi hay sinh ra tri thức có giá trị. Biết cách đặt câu hỏi đúng cũng là một kỹ năng quan trọng để khơi gợi cảm hứng đổi mới, sáng tạo. Sáng tạo là phẩm chất của người thành công, trong bất kỳ bối cảnh, thời đại nào. 

NGUỒN:  Theo Thời Báo Kinh Tế Sài Gòn

Link bài: Bàn về Kỹ năng

https://www.thesaigontimes.vn/315433/ban-ve-ky-nang.html

2031.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

 Vân Khánh/ Báo VOV News

Để hoàn toàn nắm giữ và chinh phục trái tim người đàn ông, cách tốt nhất là làm chàng hạnh phúc và cảm thấy may mắn khi có bạn bên cạnh.

Là phụ nữ, chúng ta luôn kỳ vọng vào một người sẽ luôn yêu và quan tâm mình mãi mãi. Thế nhưng theo thời gian, đa phần mối quan hệ sẽ đánh mất cảm giác nồng nhiệt như hồi mới yêu.

Phải làm sao để cứu vãn một mối quan hệ đang trong đà “đi xuống”, làm sao để khiến chàng luôn thấy bạn thật đặc biệt và dành cho bạn sự quan tâm như ngày đầu? Cùng tham khảo qua những mẹo dưới đây!

1. Chấp nhận con người thật của chàng

Mỗi người là một cá thể riêng biệt, bao gồm cả những thiếu sót không thể tránh khỏi. Chàng trai của bạn cũng vậy, anh ấy có cá tính, có lối sống và cách suy nghĩ riêng. Điều này khiến chàng trở thành đặc biệt và duy nhất. Việc chúng ta chấp nhận những “khác biệt” đó giúp chàng cảm thấy được tôn trọng và yêu thương.

Một thói quen “độc hại” khi yêu là khuyến khích và “định hướng” bạn đời đến một khuôn mẫu mà bản thân cho là hoàn hảo. Vì nếu không biết cách, sự áp đặt quá đà dễ khiến chàng cảm thấy bị gò bó và chán nản.

Sẽ thật không khôn ngoan khi mong đợi chàng trai của mình trở thành bản sao của người khác. Hãy để họ tự do sống và bộc lộ cá tính riêng của mình.

2. Tôn trọng khoảng thời gian chàng dành cho bạn bè

Tất cả chúng ta đều muốn dành thời gian cho bạn bè và người đàn ông của bạn cũng vậy. Hạn chế thời gian gặp gỡ với bạn bè chỉ khiến chàng cảm thấy thất vọng và bực bội.

Việc chàng hào hứng chuẩn bị cho chuyến đi chơi xa hay trò chuyện vui vẻ cùng những chiến hữu không có nghĩa chàng đang phớt lờ bạn. Đó chỉ đơn thuần là những khoảng trống tích cực và cần thiết cho một mối quan hệ.

 

Ảnh minh hoạ.

Làm người đàn ông của mình hạnh phúc hoá ra không khó đến vậy. Bạn chỉ cần để họ tự do tận hưởng thời gian bên bạn bè.

3. Để lại những mẩu ghi chú

Thư tay, những mẩu giấy với lời nhắc nhở không bao giờ là một xu hướng lỗi thời. Dù chúng ta đang được bao quanh bởi đủ loại công nghệ hiện đại, chữ viết tay vẫn là cách tốt để tạo ấn tượng và trở nên đặc biệt.

Bạn có thể để lại những lời nhắn, câu nói viết tay ngọt ngào trong ví, trong ô tô hay trên bàn uống nước và để chàng tự khám phá. Dám chắc đối phương sẽ vô cùng hạnh phúc và ngạc nhiên khi nhận được lời nhắn của bạn theo cách này.

4. Khuyến khích chàng theo đuổi đam mê

Khuyến khích người đàn ông của bạn theo đuổi đam mê đồng thời hỗ trợ chàng trong khả năng của bạn sẽ giúp củng cố mối quan hệ một cách vững chắc. Chàng sẽ cảm thấy may mắn vì có bạn bên cạnh.

Thay vì nói đến những rủi ro, hãy tin tưởng và cổ vũ để chàng cống hiến hết sức mình. Bởi có những lúc, khó khăn cản trở và khiến chúng ta tạm quên đi những sở thích, đam mê ban đầu. Hãy trở thành động lực, nguồn năng lượng lành mạnh giúp chàng vững vàng hơn trên con đường của bản thân.

5. Ủi trước quần áo cho chàng

Đôi khi, gìn giữ hạnh phúc không đòi hỏi đến những điều “đao to búa lớn”. Hành động nhỏ bé thường ngày sẽ chứng minh sự quan tâm và yêu thương tỉ mỉ của bạn. Ngược lại, chàng cũng sẽ cảm thấy thật đặc biệt và hạnh phúc vì những hành động tinh tế đó.

Ảnh minh hoạ.

Hãy thử một lần ủi quần áo để chàng trai của bạn sẵn sàng cho ngày làm việc tiếp theo. Phản ứng của đối phương có thể khiến bạn ngạc nhiên đấy.

6. Tặng một chiếc áo sơ mi với màu mà anh ấy thích

Lại là một hành động nhỏ bé nhưng đầy ngọt ngào. Mua một chiếc áo với đúng màu mà chàng thích sẽ khiến đối phương thấy cảm động. Điều này chứng tỏ bạn thực sự quan tâm đến lựa chọn của anh ấy ra sao.

Nếu chưa có kế hoạch gì để chuẩn bị bất ngờ cho chàng, thì một chiếc áo sơ mi “chuẩn gu” có thể là ý tưởng không tồi. Anh ấy chắc chắn sẽ đánh giá cao nỗ lực của bạn

7. Tạo bất ngờ tại nơi làm việc

Những bất ngờ ngọt ngào thường đến từ một nơi không ngờ nhất. Hãy khiến anh ấy hạnh phúc chỉ đơn giản bằng việc đến thăm văn phòng nơi chàng làm việc cùng một bữa ăn ngon hoặc món tráng miệng đẹp mắt. Bạn cũng có thể đón anh ấy vào giờ tan làm.

Sau khoảng thời gian làm việc căng thẳng và mệt mỏi, nhận được sự quan tâm ngọt ngào và đặc biệt từ bạn, chắc chắn chàng sẽ đáp lại bằng một nụ cười chân thành và một tình yêu còn hơn thế nữa.

Tuy vậy, bạn cũng cần khéo léo để những “bất ngờ công sở” đó không gây ảnh hưởng đến công việc của chàng.

8. Chuẩn bị một món ăn yêu thích

Con đường nhanh nhất để đến với trái tim người đàn ông vẫn là thông qua dạ dày. Bất kể trong dịp nào, bạn cũng có thể nghĩ đến việc chuẩn bị một món ăn cho chàng. Đừng lo nếu bạn không giỏi nấu ăn, tất cả mọi thứ đều có thể tìm thấy trên mạng, từ ý tưởng trình bày, công thức nấu và nguyên liệu. Nhưng quan trọng nhất, món ăn cần được chuẩn bị từ chính tình cảm và yêu thương của bạn. Bởi dù món ăn chưa hoàn hảo, nửa kia chắc chắn vẫn sẽ cảm động vì những cố gắng từ bạn.

9. Trân trọng sự cố gắng của anh ấy

Từ đầu đến giờ, chúng ta đã nói đến rất nhiều thứ mà phụ nữ cần làm và cố gắng. Thế còn từ phía người ấy thì sao? Chàng trai của bạn chắc chắn cũng đang cố gắng tương tự. Và việc của bạn là hãy “đánh giá cao” nó.

Ảnh minh hoạ.

 

Hãy để chàng biết những gì mà anh ấy đang làm là xứng đáng và “có tác dụng”. Bởi từ đó, chàng sẽ có động lực để làm nhiều hơn thế. Đừng ngại nói rằng bạn cảm động ra sao khi thấy anh ấy quan tâm đến bạn, dù là việc nhỏ nhất. Như cách anh ấy giúp bạn mua đồ, hay giúp bạn làm việc nhà. Thay vì chờ đợi một dịp đặc biệt, hãy khen ngợi anh ấy bất cứ khi nào anh ấy làm điều gì đó đáng yêu và đặc biệt.

10. Và cuối cùng, tin tưởng anh ấy

Một tình yêu dù từng nồng nhiệt đến mức nào cũng sẽ sớm kết thúc nếu thiếu sự tin tưởng.

Cách thể hiện của anh ấy có thể bớt nồng nhiệt, nhưng điều đó không có nghĩa chàng không còn yêu bạn “như lúc đầu”. Ngờ vực và suy nghĩ quá nhiều không những khiến bạn mệt mỏi mà còn ảnh hưởng xấu đến mối quan hệ giữa cả hai.  

Tin vào tình yêu mà nửa kia dành cho bạn cũng là cách khiến anh ấy cảm thấy may mắn vì có bạn ở bên.

Xét cho cùng, tình yêu là câu chuyện đến từ hai phía. Vì vậy, hãy đối xử với chàng theo cách mà bạn muốn bản thân mình được đối xử. Chúc bạn luôn hạnh phúc và thành công chinh phục trái tim của chàng./.

 

NGUỒN:  Theo Báo VOV News

Link bài: 10 tuyệt chiêu…

https://vov.vn/doi-song/tinh-yeu-gia-dinh/10-tuyet-chieu-khien-chang-luon-yeu-ban-nhu-thuo-ban-dau-851478.vov

2030.TU LUYỆN THÁNG NGÀY

 Vũ trụ bao la sưu tầm 

Vy Trang theo sina/ Báo VnExpress

Bố mẹ chỉ cần nắm vững phương pháp có thể hướng dẫn con thay đổi, trở thành những đứa trẻ có EQ cao. Ảnh: sina.

Đại học Harvard kết luận, khả năng thành công trong cuộc đời của một người có 20% phụ thuộc vào chỉ số IQ, trong khi EQ (trí tuệ cảm xúc) chiếm 80%.

Các nhà nghiên cứu xác định, trí tuệ cảm xúc bao gồm năm khía cạnh: khả năng nhận biết cảm xúc, khả năng quản lý cảm xúc của chính mình, khả năng chịu đựng thất bại, khả năng hiểu được cảm xúc của người khác và khả năng quản lý các mối quan hệ giữa các cá nhân.

Nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ) cho biết, trẻ có EQ cao sẽ hỗ trợ cho sự thông minh được bộc lộ và thậm chí còn giúp gia tăng IQ (chỉ số thông minh). Trẻ có chỉ số EQ thấp sẽ thiếu sự tự tin, không thích giao tiếp với người khác, ít bạn bè. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bản thân và nghề nghiệp trong tương lai, trẻ dễ trở thành người cô đơn, không biết vượt qua thất bại…

EQ của trẻ có thể nhìn thấy từ hoạt động hàng ngày. Các chuyên gia về nuôi dạy con đã tóm tắt 6 biểu hiện của EQ thấp ở trẻ em:

1. Mất bình tĩnh vì nhu cầu không được đáp ứng

Trẻ muốn có một cái gì đó nhưng không được đáp ứng, thường ăn vạ hay khóc lớn tạo sự chú ý. Thua trò chơi hay làm một việc gì đó không suôn sẻ cũng khiến trẻ tức giận và mất bình tĩnh với người xung quanh.

2. Chỉ quan tâm đến cảm xúc của mình

Có món gì ngon, trẻ sẽ đòi ăn trước. Trò gì hay, trẻ cũng làm mọi cách được chơi trước mà không quan tâm đến thái độ cũng như mong muốn của người bên cạnh.

3. Thích phàn nàn, hay đổ lỗi cho người khác

Trẻ rất hay phàn nàn chê bai, chẳng ai, chẳng điều gì khiến trẻ hài lòng. Tính cách này dẫn đến việc trẻ không biết tự nhìn nhận chính mình, luôn thấy điểm xấu của người khác và bắt đầu nói xấu sau lưng họ.

4. Chỉ thích khen

Trẻ nhỏ thường rất thích được khen nhưng nếu trẻ phản ứng mạnh khi bị phàn nàn, chê trách bằng cách: tức tối, la hét, ngỗ nghịch thì chứng tỏ đứa trẻ đó có chỉ số EQ thấp.

5. Thích chọc vào nỗi đau của người khác

Đặt cho người khác biệt danh theo nhược điểm của họ, cố tình chọc tức người khác để thỏa mãn tính hiếu thắng… Cha mẹ nghĩ rằng đây là sự thiếu hiểu biết của trẻ, thực chất đây là sự thiếu hiểu biết trong giao tiếp.

6. Không chấp hành mệnh lệnh, không nghe theo lời khuyên của người khác

Những đứa trẻ như vậy thường thiếu tự chủ và dễ gặp vấn đề trong việc tuân thủ trật tự xã hội và giao tiếp giữa các cá nhân. Nếu trẻ gặp phải những tình trạng này thì ở một khía cạnh nào đó, đó là biểu hiện của trí tuệ cảm xúc thấp, cha mẹ không được bỏ qua.

Trẻ có EQ thấp trong tương lai dễ trở thành người cô đơn, không biết vượt qua thất bại. Ảnh: sina.

EQ thấp thực sự sẽ mang lại nhiều rắc rối cho sự phát triển của trẻ và nó sẽ trở thành một tổn thương không thể chữa lành sau khi trưởng thành.

Làm thế nào để nuôi dạy những đứa trẻ có EQ cao?

Cha mẹ nào cũng muốn nuôi dạy con cái có trí tuệ cảm xúc cao. Trẻ vẫn nhỏ và hành vi, tính cách của chúng chưa được định hình hoàn toàn, chỉ cần bố mẹ nắm vững phương pháp và có chủ ý thực hành, EQ cũng có thể được trau dồi.

1. Dạy trẻ đối phó với cảm xúc

Nhà tâm lý học người Mỹ, tiến sĩ John Gottman cho rằng có 3 hành vi không có lợi cho việc phát triển EQ: Bỏ qua những cảm xúc tiêu cực của trẻ; không hài lòng với những cảm xúc tiêu cực, thậm chí buộc tội hoặc trừng phạt cảm xúc đó và cuối cùng là chấp nhận những cảm xúc tiêu cực, nhưng không hướng dẫn trẻ đối phó với cảm xúc đó.

Khi trẻ có những cảm xúc tiêu cực, cha mẹ nên chấp nhận cảm xúc đó và hướng dẫn trẻ cách xử lý. Ví dụ, khi trẻ đang khóc, hãy đồng cảm với cảm xúc buồn bã của chúng: “Bố mẹ biết con buồn, bố mẹ có thể giúp gì cho con?” Khi trẻ tức giận, hãy tìm hiểu ngọn nguồn cơn giận của con, nói chuyện để trẻ biết bố mẹ hiểu cảm xúc của chúng. Nên sử dụng “Ừ”, “Ồ” và “xin lỗi” khi giao tiếp để xoa dịu trái tim và giải phóng cảm xúc tiêu cực của trẻ.

2. Trau dồi thái độ lạc quan cho trẻ

Trên thực tế, lạc quan là chìa khóa quan trọng nhất với một đứa trẻ có EQ cao. Nguyên do là chỉ có lạc quan trẻ mới có thể đối mặt với mọi vấn đề chủ động hơn, có khả năng chống thất vọng tốt hơn, không dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường và có tinh thần tự khuyến khích bản thân.

Các chuyên gia đưa ra một số lời khuyên nuôi dưỡng sự lạc quan của trẻ em bao gồm óc hài hước và trí tưởng tượng. Ví dụ, để trẻ dọn đồ chơi, bố mẹ có thể nói: “Chiếc xe của con đang rất nhớ nhà đó”; “Các khối lego này đều đang buồn ngủ, đã đến giờ về nhà ngủ rồi”; “Bút và nắp bút là những người bạn tốt, hãy để chúng ôm nhau nào”… Ngoài ra bố mẹ có thể cùng con đọc “câu thần chú”: “Không sao đâu” để con đủ tự tin đối mặt với khó khăn.

Chỉ số EQ có thể cải thiện, chỉ cần kiên nhẫn giáo dục và hướng dẫn cẩn thận, trí tuệ cảm xúc của trẻ có thể ngày càng cao. Ảnh: sina.

3. Tạo cơ hội để trẻ giao tiếp với nhau

Nhiều cha mẹ lo lắng con mình nhỏ, dễ bị tổn thương nên luôn giữ con ở nhà và bao bọc quá mức. Tuy nhiên, “Bách khoa toàn thư về nuôi dạy con cái” của Mỹ đã chỉ ra: “Cách tốt nhất để một đứa trẻ học cách hòa đồng với mọi người là có được nhiều cơ hội học tập. Cha mẹ nên chủ động tạo cơ hội cho trẻ chơi với những đứa trẻ khác.”

Trẻ em có thể ồn ào, nhưng chúng cũng có thể học khả năng giải quyết xung đột, đoàn kết và hợp tác, giao tiếp và phối hợp trong “thực chiến”. Tất nhiên, cha mẹ cũng nên chú ý quan sát biểu hiện của con và hướng dẫn trẻ sau đó, chẳng hạn như: Dạy con phép lịch sự, dạy trẻ chia sẻ, dạy trẻ xếp hàng…

Chỉ số EQ có thể cải thiện, chỉ cần bố mẹ kiên nhẫn giáo dục và hướng dẫn trẻ cẩn thận. Trên con đường trưởng thành, hãy để trí tuệ xúc cảm cao giúp trẻ dũng cảm mở cánh cửa ra thế giới.

NGUỒN:  Theo Báo VnExpress

Link bài: Bí quyết…

https://vnexpress.net/bi-quyet-giup-tre-tang-chi-so-eq-4264198.html